 |
W życiu publicznym należało posługiwać się językiem niemieckim, jednak w domu Ziętków używano języka polskiego. Jerzy Ziętek przez ponad 7 lat (tzw. niższa prima) uczęszczał do gliwickiego gimnazjum, gdzie był członkiem kółka "filaretów". W 1919 roku brał udział w walce niepodległościowej o przyłączenie Śląska do odradzającego się państwa polskiego.
Czynnie angażował się także w prace gliwickiego Towarzystwa Oświaty na Śląsku św. Jacka, a w rodzinnych Szobiszowicach - dzielnicy Gliwic, założył Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej. To stało się przyczyną usunięcia go z gimnazjum we wrześniu 1920 roku. Maturalny egzamin Jerzy Ziętek złożył przed polskimi tymczasowymi władzami oświatowymi w Polskim Komisariacie Plebiscytowym w Bytomiu.
Na początku sierpnia 1920 roku Jerzy Ziętek został członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. Należał do II obwodu - Łabędy, którego dowódcą był Feliks Sojka. W chwili wybuchu II powstania śląskiego 19/20 sierpnia powstańcy tego obwodu opanowali powiat toszecko-gliwicki z wyjątkiem Gliwic.
Po zakończeniu powstania Jerzy Ziętek z ramienia Komitetu Plebiscytowego w Gliwicach został organizatorem plebiscytowym na okręg Sieroty w powiecie gliwickim. Dzięki jego pracy plebiscyt w tym okręgu wypadł pomyślnie. Alianci jednak w niewielkim stopniu uwzględnili wyniki głosowania przy wytyczaniu granicy polsko-niemieckiej.
W odpowiedzi na to dnia 2 maja 1921 roku, na Górnym Śląsku rozpoczął się trzeci zryw niepodległościowy. Jerzy Ziętek, jako podchorąży, walczył w szeregach 8 kompanii 3 baonu gliwickiego pułku powstańczego, m.in. pod Starym Koźlem, Januszkowicami, Niezdrowicami, koło Sławięcic i w rejonie góry św. Anny.
Po formalnym podziale Górnego Śląska Gliwice znalazły się po niemieckiej stronie granicy. Wtedy to rodzina Ziętków zdecydowała przenieść się do Tarnowskich Gór - polskiej części Śląska. Jerzy Ziętek otrzymał zatrudnienie za pośrednictwem Głównego Zarządu Powstań Śląskich w Wydziale Indywidualizacji Żołnierza Oddział Antropologii Militarnej w Warszawie. Pracował tam do października 1922 roku. Następnie, po objęciu Górnego Śląska przez władze polskie, powrócił do Tarnowskich Gór, gdzie otrzymał pracę w starostwie w charakterze urzędnika. W 1923 roku, za udział w powstaniach, Ziętek został wyróżniony Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Gwiazdą Górnośląską oraz Brązowym Krzyżem Zasługi. Ukończył kurs dla wyższych urzędników administracyjnych i złożył egzamin państwowy, dzięki czemu awansował na kierownika Oddziału Budżetowo-Gospodarczego starostwa. W 1927 roku został wydelegowany na komisarycznego naczelnika gminy i okręgu urzędowego w Radzionkowie.
Z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem był posłem do Sejmu w latach 1930-1935.
Mimo wielu obowiązków służbowych Jerzy Ziętek nie zaniedbywał działalności społecznej, która zawsze była mu bliska. Szczególną opieką obdarzał byłych powstańców śląskich, a także troszczył się o bezrobotnych. Za jego rządów Radzionków otrzymał sieć wodociągową, powstały ogródki jordanowskie dla dzieci, otwarto Gminny Dom Oświatowy, a także zaczęła ukazywać się gazeta "Głos Radzionkowa". Pozostawił po sobie wspomnienie dobrego gospodarza i organizatora.
W 1939 roku, kiedy wybuchła wojna, Jerzy Ziętek był zmuszony opuścić Śląsk. Początkowo pracował w administracji we Lwowie, później jako robotnik przy budowie elektrowni w Rybińsku koło Moskwy. W 1943 roku zaciągnął się do tworzonego Ludowego Wojska Polskiego. Energiczny żołnierz szybko awansował. W maju 1944 roku był już kapitanem i zastępcą dowódcy VI Pułku im. Henryka Dąbrowskiego. Potem przejął dowodzenie nad dywizją złożoną ze Ślązaków, Warmiaków i Mazurów, z którą wrócił do Polski, gdzie organizowała się nowa władza.
W Lublinie były powstaniec śląski został członkiem Krajowej Rady Narodowej. Następnie przyjechał do Katowic, gdzie objął urząd wojewody śląskiego. Funkcję tę pełnił do 11 marca 1945 roku, kiedy to został wice wojewodą. Zdolności organizacyjne i niespożyta energia znów przydały się w kierowaniu administracją. Ziętek zdołał przyciągnąć do pracy nawet tych powstańców, którym władza ludowa była obca. Według niego bowiem nie było konfliktu między tradycją walk powstańczych i powstaniem Polski Ludowej. Pisał na łamach pierwszego numeru "Ogniw" - pisma Związku Weteranów Śląskich: "Zakończyliśmy nasze powstania śląskie jako coś odrębnego, regionalnego. Dziś włączamy się w ogólny nurt polskiego życia narodowego. (...) Ludowość polskiego społeczeństwa na Śląsku oraz ludowy charakter powstań śląskich powoduje, że idee demokratyczne, leżące u podstaw naszego nowego państwa, są nam szczególnie bliskie". [Topol 1986, s.10]
Powoli stabilizowało się życie rodzinne Ziętka po kilku latach rozłąki z żoną, choć nadal bez reszty pochłaniała go praca. "Kiedyś zapytałem, w jaki sposób udaje mu się być tak pracowitym < wspomina Kazimierz Kutz, reżyser, senator > Powiedział, że: "to się robi nie dla pieniędzy, ale z miłości do ludzi". [Derek 2001, s. 11]
Ziętek, obok spraw związanych z regionem, znajdował czas na działalność polityczną. W 1947 roku został posłem na Sejm Ustawodawczy. Po "odwilży" 1956 roku znów został posłem, pełniąc jednocześnie funkcję wiceprzewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Lata 60-te były okresem jego największej aktywności. W 1963 roku został wybrany na członka Rady Państwa. Przyczynił się do odbudowania Polski zasiadając we władzach Społecznego Funduszu Odbudowy Kraju i Stolicy, a także stawiał szkoły-tysiąclatki, jako członek władz komitetu do spraw ich budowy.
" To był świetny gospodarz-mówi były premier, prof. Zbigniew Messner-Ludzki, kontaktowy, bezpośredni. Kierował się rozsądkiem, a nie jakąś wydumaną filozofią rządzenia. Ziętek nie lubił pozorować pracy i nie zabiegał o zaszczyty. Musiał jednak stale balansować w polityce. Nie był bowiem ani partyjnym oportunistą, ani wrogiem socjalizmu i opozycjonistą. Znajdował się gdzieś pośrodku między partyjnym betonem, Kościołem i przeciętnymi obywatelami". [Derek 2001, s.11]
Na IV zjeździe PZPR Gen. Jerzy Ziętek został członkiem Komitetu Centralnego, najwyższego organu partii. Wyrażał poparcie dla władzy ludowej, ale trudno było znaleźć w jego życiorysie jakieś fragmenty, które można by jednoznacznie potępić. Potrafił zachować dystans. Ziętkowi udała się trudna sztuka-był politykiem, ale nie wyalienował się ze swojego środowiska. Jemu zawdzięczamy Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku w Chorzowie, Pałac Młodzieży w Katowicach, Górnicze Centrum Rehabilitacji w Reptach, Pomnik Czynu Powstańczego na Górze Św. Anny, "Spodek", trasę katowicką, czy Instytut Onkologii w Gliwicach. W 1973 roku Ziętek po raz drugi został wojewodą, tym razem katowickim. W ogromnym stopniu Ziętek przyczynił się do rozbudowy regionu. 10 czerwca 1975 roku wybrał na moment swego odejścia z administracji państwowej.
Był najstarszym posłem zasiadającym w ławach poselskich w Sejmie VII kadencji. Choć stan zdrowia nie pozwolił mu na dalsze pełnienie funkcji publicznych, był nadal aktywny: wspierał inicjatywy wydawnicze, był także honorowym członkiem wielu konferencji naukowych. Jerzy Ziętek zmarł 20 listopada 1985 roku.
29 września 2001 roku nastąpiło uroczyste nadanie Śląskiej Wyższej Szkole Zarządzania w Katowicach imienia Generała Jerzego Ziętka. Wybór Jerzego Ziętka na patrona Uczelni jest wyrazem szacunku dla jego inicjatyw społecznych na rzecz mieszkańców Śląska.
Bibliografia:
1. Derek, Jacek (2001). Generał Śląska. Dziennik Zachodni 08.06.2001, s. 10-11
2. Ferdyn, Bożena (2001). Dzieło wielkiego Jorga. Dziennik Zachodni 20.06.2001, s. 9
3. Karwat, Krzysztof (2000). Poczet wojewodów. Dziennik Zachodni 15.12.2000, s.10
4. Topol, Andrzej (1986). Jerzy Ziętek: 1901-1985: Generał, wojewoda, mąż stanu. Katowice: Katowickie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne
| |
.png)
.png)
